Mẹ, ông chổi và ông Hà Bá…

Dễ hiểu, bởi tôi ra đời không cha. Tuổi thơ tôi, mẹ là tất cả. Mẹ vừa là cha vừa là mẹ. Nuôi nấng, dạy dỗ, bảo ban; tất tật mọi điều đáng ra là phần việc của cả hai người. Vậy nên mẹ khoan hòa như mẹ mà nghiêm khắc như cha. “Gia quy” mẹ đề ra, con cái răm rắp nghe theo. Hiểu được thì tốt; bằng không hiểu cũng cứ… nghe; bởi mẹ đã bảo thì cầm chắc đến chín mươi phần trăm là đúng!

Trong cuốn sổ gia quy ấy của mẹ, chắc phải có đến nguyên một trang dành cho Tết nhất!

Bắt đầu là chuyện mấy… “Ông Chổi”. Cuối năm làm cuộc “tổng ra quân” dọn dẹp, quét tước - từ nhà trên nhà dưới nhà bếp nhà kho ra đến tận sân, hè, bờ rào, cổng ngõ. Mẹ bảo: Rác rưởi năm cũ không được để tồn đọng, làm xấu đi năm mới. Tất tật các loại chổi - từ chổi đót quét nhà đến chổi xương quét sân, chổi chà quét ngõ - đều phải tập trung, làm việc cật lực. Vậy nhưng, quét dọn gì cũng chỉ đến ba mươi Tết trước giao thừa là hết.

Nguyên ngày mồng một cấm quét nhà quét sân. Cho các “Ông Chổi” nghỉ đầu năm. Cả năm luôn quần quật, nghĩ mà thương…, mẹ bảo. Thú thật, lệnh ấy khiến thằng tôi mừng gần… vấp té, bởi ngày thường tôi được (chính xác là bị) phân công lãnh “thường trực” nhiệm vụ… quét nhà/sân. Một công việc đơn điệu, hết ngày này sang ngày kia kéo thành điệp khúc lê thê, ai không phát ớn?

Minh họa: Huỳnh Ty.

Xong “Ông Chổi” tới phần “Ông Hà Bá”; tức chuyện xách nước. Ngày mồng một Tết cũng cấm xách nước nguyên ngày vì phải cho “Ông Hà Bá” nghỉ. Đầu năm không được dội gàu ùm ùm làm kinh động ổng…, nguyên văn lời mẹ. Để đủ nước xài cho nguyên ngày hôm đó, thùng, lu, vò, chát… - tất tật mọi thứ đồ có thể dùng đựng nước - đều được mẹ huy động ra chứa nước trong ngày cuối năm.

Chiều ba mươi tổng vệ sinh dọn dẹp tắm rửa gì gì cũng tới trước giao thừa là lo «bế mạc»: cất gàu; lấy nia đậy miệng giếng nguyên ngày mồng một! Lần này thì đến lượt chị Hai tôi mừng; bởi chị là “trưởng ban thủy lợi” của cả nhà, chuyên lo việc… cấp nước!

…Tôi lớn lên qua mỗi mùa Tết nhất. Niềm tin vào “Ông Chổi” và “Ông Hà Bá” cần nghỉ ngơi trong ngày đầu năm cứ dần rơi rụng, dần bị đánh bạt bởi những kiến văn khoa học thừa lý thiếu tình. Đem lí thuyết về chuyện không “Ông Chổi” hay “Ông Hà Bá” nào tồn tại về mà cãi mẹ.

Đầu năm, đôi khi còn cố tình xoèn xoẹt quét nhà, ùm ùm xách nước, để… bài trừ dị đoan mê tín! Mẹ không phản đối, nhưng buồn. Lụm cụm một mình trong túp nhà xưa, để ý mỗi đận Tết về mẹ vẫn trung thành cùng cái nếp đầu năm không quét nhà xách nước.

Rồi mẹ đi…

Tết này, tôi bước qua ngưỡng cửa tuổi năm mươi. Ngũ thập tri thiên mệnh (năm mươi biết mệnh trời). Bắt đầu hiểu ra; rằng cuộc đời có nhiều cái thấy vậy mà không phải vậy; rằng không phải cái gì đúng lí cũng đúng tình. Ngồi buồn lãng đãng chuyện xưa, chợt giật mình khi nhớ ra chuyện Ông Chổi cùng Ông Hà Bá; lại vẳng bên tai câu cảm thán của mẹ một thuở nào mà nghe như mới hôm qua:

Cả năm luôn quần quật, nghĩ mà thương…